คุยกับผู้พิพากษา เส้นทางสู่อาชีพผู้พิพากษาคงเป็นอีกอาชีพที่หลายคนฝันใฝ่อยากจะเป็น เพราะอาชีพนี้เป็นอาชีพที่มีเกียรติและมีความั่นคงในชีวิต
วันนี้ทีมงานได้มีโอกาสสัมภาษณ์ ผู้พิพากษาท่านหนึ่ง ซึ่งท่านผู้นี้ยินดีเปิดเผยเรื่องราวของอาชีพนี้ให้คนนอกอย่างเราๆ ได้ทราบกัน ท่านผู้นี้คือ คุณอุทิศ เพ็ชรใต้ผู้พิพากษาหัวหน้าคณะชั้นต้น ในศาลจังหวัดพิมาย
ความท้าทายของอาชีพผู้พิพากษา
ผมคิดว่าความท้าทายอยู่ตรงการตัดสินคดีต่างๆ ของประชาชน ไม่ว่าจะเป็นคนรวยหรือคนจนต้องตัดสินอยู่ภายให้กฎหมายเดียวกันอย่างยุติธรรม เสมอภาคและเท่าเทียมกัน ผู้พิพากษาเป็นอาชีพที่มีเกียรติชาวบ้านให้ความนับถือ ซึ่งจะต้องดำรงตนให้ชาวบ้านศรัทธาว่า เรามีความยุติธรรม ไม่เข้าข้างใคร
ถ้าอยากเป็นผู้พิพากษาต้องเริ่มอย่างไร
นอกจากมีบุคลิกที่รักความยุติธรรม และชอบหลักความคิดที่มีเหตุและผลแล้ว ต้องจบนิติศาสตร์บัณฑิต และสอบกฎหมายเนติบัณฑิต (จากนั้นเรียนปริญญาโท หรือ ปริญญาเอกเกี่ยวกับกฎหมาย ซึ่งถ้าจบเนติบัณฑิตก็ไม่จำเป็นต้องจบปริญญาโท หรือ ปริญญาเอก) จากนั้นทำงานหาประสบการณ์เกี่ยวกับกฎหมาย 2 ปีและต้องอายุ 25 ปีบริบูรณ์จึงมีสิทธิสอบเป็นผู้พิพากษาได้
รับมือกับความกดดันอย่างไร เมื่อต้องตัดสินคดี
นอกจากประสบการณ์ที่ทำงานด้านกฎหมายมาแล้ว ต้องศึกษาข้อเท็จจริงและข้อกฎหมายที่ฝ่ายโจทก์จำเลยนำเสนอต่อศาลและค้นคว้ากฎหมายที่เกี่ยวข้องเพื่อตัดสินคดีนั้นๆ ซึ่งจะช่วยลดความกดดันลงได้
”ไม่ว่ารวยหรือจน ทุกคนต้องได้รับ ความยุติธรรมอย่างเสมอภาค”
เป็นผู้พิพากษาต้องวางตัวอย่างไร
การเป็นผู้พิพากษานั้น วางตัวลำบากพอสมควร บางคนอาจว่าหยิ่ง แต่อาชีพนี้จะต้องวางตัวเป็นกลาง ในการพิจรณาคดีการคบเพื่อนจะต้องดูว่าเพื่อนคนนั้นมีผลประโยชน์หรือมีส่วนได้เสียในคดีความหรือไม่ถ้าหากมีจะไม่คบ หรือไม่ติดต่อกับคนกลุ่มนั้น และจะต้องระวังในคำพูดที่พูดออกมาด้วย
ทำอย่างไรเมื่อมีคนมาขอร้องให้ช่วยเรื่องคดีความ
ก็จะต้องปฏิเสธไป บางครั้งบอกว่า ไม่ใช่เจ้าของสำนวน บางครั้ง ไม่รู้ข้อเท็จจริง หรือบางครั้งตอบไปว่า คืนสำนวนให้หัวหน้าหรือผู้บังคับบัญชาไปแล้วเพื่อบอกปัดคดีนั้นไป
เคยเจอคดีที่พิจารณาแล้วถูกกฎหมายแต่ผิดศิลธรรมบ้างมั้ย
ก็มีเช่น การตัดสินคดีที่นายทุนปล่อยเงินกู้เรียกดอกเบี้ยกับประชาชน เกินกว่าที่กฎหมายกำหนดไป แม้จะคิดว่าเป็นการเอาเปรียบชาวบ้านหรือคนจน ก็ต้องตัดสินตามกฎหมาย ตามสัญญากู้ถ้าหากดอกเบี้ยผิดกฎหมายก็ตัดลดได้เฉพาะดอกเบี้ยเท่านั้น เอาผิดอย่างอื่นไม่ได้
มีเรื่องของกฎหมายที่คนส่วนใหญ่อาจยังไม่รู้ หรือเข้าใจผิดมาแนะนำหรือเผยแพร่มั้ยครับ
ก็คงเป็นคดีที่เห็นได้ตามหน้าหนังสือพิมพ์ก็คือคดีข่มขื่นเด็กอายุ 13-15 ปีแม้ข้อเท็จจริงเด็กและจำเลยจะรักกันด้วยความสมัครใจ แต่จำเลยก็ยังจะผิดกฎหมายอยู่ดี
ชอบทำอะไรเวลาว่างครับ
ามว่างก็จะฟังเพลงลูกทุ่ง หรือไม่ก็ขี่จักรยานกับลูกๆ ไปวัด สวดมนต์แล้วก็ที่ชอบมากที่สุดในขณะนี้ก็คือการปลูกต้นชวนชม มีเพื่อนมาขอกิ่งไปปลูกที่บ้านก็เยอะครับ
อยากฝากอะไรถึงคนไทยที่ซิดนีย์บ้างครับ
ก็อยากขอให้คนไทยที่ซิดนีย์ปฏิบัติตามกฎหมายของเมืองซิดนีย์อย่างเคร่งครัด อย่าคิดอยากจะทำอะไรก็ทำได้ตามใจเหมือนที่เคยทำที่เมืองไทยกฎหมายออสเตรเลียอาจมีความแต่งต่างจากกฎหมายของไทย ฉะนั้นควรศึกษากฎหมายให้ดีหรือถามผู้รู้
อยากทราบแนวคิดหรือคติประจำใจหน่อยครับ
ไม่ว่ารวยหรือจน ทุกคนต้องได้รับความยุติธรรมอย่างเสมอภาค นี่แหละที่ผมยึดถือคตินี้มาตลอด