พระราชวัง Łazienki ตั้งอยู่ในสวนสาธารณะ Łazienki Park ที่ใหญ่ที่สุดของวอร์ซอ ปี ค.ศ. 1897 หรือ 123 ปีที่แล้ว เป็นปีที่มีความสำคัญต่อหน้าประวัติศาสตร์การต่างประเทศของไทย เพราะเป็นปีที่รัชกาลที่ 5 เสด็จประพาสยุโรปครั้งที่ 1 นับเป็นพระมหากษัตริย์จากเอเชียพระองค์แรกที่เสด็จข้ามน้ำข้ามทะเลมาเยือนยุโรป
พระองค์ท่านเสด็จออกจากประเทศไทยเมื่อวันที่ 7 เมษายน และเสด็จนิวัติพระนครในวันที่ 16 ธันวาคม รวมระยะเวลาทั้งสิ้น 253 วัน ได้เสด็จเยือนประเทศในยุโรปทั้งสิ้น 10 ประเทศ… โดยระหว่างนั้น ได้ประทับแรมที่พระราชวัง Łazienki (วาเชียงกิ) ที่กรุงวอร์ซอ ในวันที่ 1 กรกฏาคม ในปีดังกล่าวเป็นเวลา 1 คืน
พระราชวัง Łazienki ตั้งอยู่ในสวนสาธารณะ Łazienki Park ซึ่งเป็นสวนสาธารณะที่ใหญ่ที่สุด ของวอร์ซอ มีขนาดประมาณ 475 ไร่ (ใหญ่กว่าสวนลุมพินีของเราที่มีขนาดประมาณ 360 ไร่) เต็มไปด้วยต้นไม้ใหญ่มากมาย ทำให้เป็นสวนที่ร่มรื่น แถมมีรูปปั้น Chopin นักเปียโนชื่อก้องโลกชาวโปแลนด์ จึงเป็นสถานที่ท่องเที่ยวสำคัญแห่งหนึ่ง ที่ผู้ที่มาเยือนวอร์ซอ ต้องแวะชม
คำว่า Łazienki ในภาษาโปลิชแปลว่าห้องอาบน้ำ เหตุเพราะว่าเดิมพระราชวังแห่งนี้ ถูกสร้างในปี ค.ศ. 1674 โดยขุนนางชั้นผู้ใหญ่ของโปแลนด์คนนึง เพื่อใช้เป็นที่อาบน้ำ (คนยุโรปสมัยก่อน ไม่ค่อยได้อาบน้ำกัน บางคนอาบกันปีละไม่กี่ครั้ง การอาบน้ำของ ขุนน้ำขุนนาง จึงเป็นเรื่องใหญ่โต ต้องสร้างสถานที่อาบน้ำอลังการให้สมฐานะ)
ต่อมาในปี 1766 กษัตริย์ Stanisław II Augustus จึงได้ซื้อสถานที่นี้เอาไว้ครอบครอง และแปลงมาเป็นที่พักช่วงฤดูร้อน..ปัจจุบัน พระราชวังได้กลายเป็นพิพิธภัณฑ์ และใช้ในงานพิธีสำคัญ หรือรับรองคณะทูตานุทูตในโอกาสพิเศษต่าง ๆ
อย่างไรก็ตาม ในช่วงปี 1897 ที่รัชกาลที่ 5 เสด็จผ่านโปแลนด์นั้น เป็นช่วงที่น่าเศร้าช่วงหนึ่ง ในประวัติศาสตร์ของโปแลนด์ เพราะประมาณ 100 ปีก่อนหน้านั้น โปแลนด์ถูกอาณาจักรใหญ่รอบข้าง คือ อาณาจักรออสเตรีย อาณาจักรปรัสเซีย และจักรวรรดิรัสเซีย รุมทึ้งแย่งดินแดนและเอกราชไป ทำให้ในวันที่รัชกาลที่ 5 เสด็จผ่านวอร์ซอ และประทับที่พระราชวัง Łazienki นั้น พระราชวังนี้ถูกจัดถวายให้ ในนามจักรวรรดิรัสเซีย มิใช่ในนามรัฐบาลโปแลนด์
แม้จะประทับในวอร์ซอเป็นเวลาสั้นๆ แต่ก็ทรงมีพระราชกรณียกิจหลายประการ เช่น การเสวยพระกระยาหารค่ำกับ ผู้สำเร็จราชการเมืองวอร์ซอ (ในบันทึกพระยาศรีสหเทพ (เส็ง) ผู้ตามเสด็จ เรียกว่าเป็นเมืองวาสอ มณฑลโปแลนด์) ทอดพระเนตรละครโอเปรา ทอดพระเนตรการซ้อมทหาร และเยี่ยมชมสถานที่ต่าง ๆ กลางวอร์ซอ
ด้วยความที่ทรงเป็นกษัตริย์เอเชีย พระองค์แรกที่มาเยือนยุโรป ทรงมีบุคลิกเฉิดฉายของมหาบุรุษ สามารถตรัสภาษาอังกฤษได้คล่องแคล่ว และทรงมี charisma ที่มีเสน่ห์ สามารถตรึงใจคู่สนทนาได้ในทุกโอกาสและทุกระดับ ระหว่างประพาสไปที่ประเทศใดหรือเมืองใดก็มักมีประชาชนในพื้นที่มารอรับเสด็จ และรอชมพระบารมีกันมากมาย รวมทั้งในวอร์ซอด้วย
ในบันทึกพระยาศรีสหเทพได้กล่าวถึงช่วงเวลาขณะทรงอยู่ที่วอร์ซอไว้ว่า “เวลาเสด็จพระราชดำเนินไปแห่งใด ราษฎรพลเมืองมีความรื่นเริงยินดีมาก โห่ถวายไชยมงคล เสียงกึกก้องโกลาหล”
แม้จะผ่านการสู้รบครั้งใหญ่มาหลายครั้ง พระราชวัง Łazienki กลับโชคดีที่รอดพ้นการถูกทำลายมาได้อย่างน่าอัศจรรย์ และได้เฝ้าดูโปแลนด์เติบโตผ่านกาลเวลาที่ล่วงไป จนได้รับเอกราชที่แท้จริงและพัฒนาได้อย่างเข้มแข็งเช่นในปัจจุบัน.
แม้ว่าจะประทับที่พระราชวัง Łazienki เพียงคืนเดียวแต่ก็มีเรื่องน่าแปลกที่อาจมองว่าเป็นบุญญาภินิหารของพระองค์ท่านคือ ก่อนจะเสด็จออกเดินทางจาก พระราชวังเพื่อมุ่งหน้าไปยังจุดหมายต่อไป ได้ขึ้นประทับรถยนต์พระที่นั่งแล้ว แต่พนักงานหญิงคนนึงได้เก็บดอกไม้จากสวนในพระราชวังกำลังวิ่งมาจะถวาย พระองค์ท่านชำเลืองเห็น จึงยังมิให้ออกรถเพื่อจะทรงรอรับดอกไม้ และขณะกำลังทรงรอชั่วอึดใจนั้นเอง มีกิ่งต้นโอ๊คขนาดใหญ่ขนาดประมาณ 5 วา ตกลงบริเวณด้านหน้ารถยนต์พระที่นั่งห่างเพียงนิดเดียว ซึ่งหากไม่ทรงรอและออกรถตามกำหนด กิ่งไม้ใหญ่นี้ก็อาจที่ตกลงถูกรถพระที่นั่งหรือถูกพระองค์เป็นอันตรายได้
ปฏิทินได้หมุนเวียนไป 123 ปี จากวันที่เสด็จพระราชดำเนินมายังวอร์ซอ และโปแลนด์ได้ผ่านเหตุการณ์ต่างๆ มากมาย ทั้งการได้รับเอกราชคืนในปี 1918…การสูญเสียดินแดนอีกครั้งและเมืองถูกถล่มเป็นหน้ากลองในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2…การอยู่ภายใต้ร่มเงา ของระบอบคอมมิวนิสต์ถึง 44 ปี
แม้จะผ่านการสู้รบครั้งใหญ่ มาหลายครั้ง พระราชวัง Łazienki กลับโชคดีที่รอดพ้น การถูกทำลายมาได้อย่างน่าอัศจรรย์ และได้เฝ้าดูโปแลนด์เติบโตผ่านกาลเวลาที่ล่วงไป จนได้รับเอกราชที่แท้จริง และพัฒนาได้อย่างเข้มแข็งเช่นในปัจจุบัน
ขณะที่ในช่วงเดียวกันประเทศไทยเอง ก็ได้ผ่านเหตุการณ์ต่าง ๆ มากมายโดยสามารถดำรง เอกราชไว้อย่างสมบูรณ์ด้วยพระปรีชา ของพระมหากษัตริย์ที่เคยประทับ ณ พระราชวังแห่งนี้
บทความของ (ท่องโลกไปกับ..หนึ่ง-นักการทูต)